เมล็ดพันธุ์ มะขามเปรี้ยว 20 เมล็ด
มะขามเปรี้ยว (ชื่อวิทยาศาสตร์: Tamarindus indica) เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลางถึงใหญ่ มีถิ่นกำเนิดในทวีปแอฟริกา แต่มีการนำเข้ามาปลูกและแพร่หลายในหลายประเทศทั่วโลก รวมถึงประเทศไทยด้วยครับ จัดอยู่ในวงศ์ถั่ว (Fabaceae)
คุณสมบัติ
- ลำต้น
- สูงประมาณ 15-25 เมตร เรือนยอดเป็นพุ่มกลมหรือรูปไข่ เปลือกต้นสีน้ำตาลแตกเป็นร่องตามยาว
- ใบ
- เป็นใบประกอบแบบขนนกสองชั้น มีใบย่อยขนาดเล็กจำนวนมาก ใบมีสีเขียวอ่อน เมื่ออ่อน และจะเปลี่ยนเป็นสีเขียวเข้ม
- ดอก
- ออกเป็นช่อตามปลายกิ่ง ดอกมีสีเหลืองอ่อน มีจุดประสีม่วงแดง กลีบดอกมี 5 กลีบ
- ผล
- เป็นฝักยาว โค้งเล็กน้อย เปลือกนอกสีน้ำตาลอมเทาเปราะ ภายในมีเนื้อสีน้ำตาลอมเปรี้ยวหุ้มเมล็ดสีดำเป็นมัน
- รสชาติ
- มีรสเปรี้ยวจัด ซึ่งเป็นลักษณะเด่น
- สารสำคัญ
- อุดมไปด้วยกรดทาร์ทาริก (Tartaric acid) ซึ่งเป็นกรดอินทรีย์ที่ให้รสเปรี้ยว นอกจากนี้ยังมีวิตามินซี วิตามินบี แคลเซียม ฟอสฟอรัส เหล็ก และใยอาหาร
- ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา
- มีรายงานว่ามะขามเปรี้ยวมีฤทธิ์เป็นยาระบายอ่อนๆ ช่วยขับเสมหะ บรรเทาอาการไอ ต้านอนุมูลอิสระ และอาจมีฤทธิ์ลดระดับน้ำตาลในเลือด
ประโยชน์ของมะขามเปรี้ยว
- ทางอาหาร
- ผลดิบและสุก ใช้ปรุงรสอาหารให้มีรสเปรี้ยว เช่น ต้มยำ ส้มตำ แกงส้ม น้ำพริก
- เนื้อในฝัก นำมาทำน้ำมะขาม เครื่องดื่ม ขนมหวาน เช่น มะขามกวน มะขามแช่อิ่ม
- ใบอ่อนและดอก ใช้รับประทานเป็นผักสดหรือนำมาปรุงอาหาร เช่น แกง
- ทางยา
- เนื้อในฝัก เป็นยาระบายอ่อนๆ ช่วยบรรเทาอาการท้องผูก ขับเสมหะ บรรเทาอาการไอ
- ใบ ใช้พอกฝี แก้อาการปวดเมื่อย
- เปลือกต้น ใช้ต้มดื่มแก้อาการท้องเสีย
- เมล็ด นำมาคั่วรับประทานเป็นยาถ่ายพยาธิ (ควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้)
- อื่นๆ
- เนื้อไม้ มีความแข็งแรง ทนทาน ใช้ในการก่อสร้าง ทำเครื่องเรือน
- เปลือกและใบ ให้สีสำหรับย้อมผ้า
วิธีการปลูก
การปลูกมะขามเปรี้ยวสามารถทำได้หลายวิธี
- การเพาะเมล็ด เป็นวิธีที่ง่าย แต่ต้นที่ได้อาจมีความแปรปรวนทางพันธุกรรมและใช้เวลานานกว่าจะให้ผลผลิต
- การตอนกิ่ง เป็นวิธีที่นิยม เพราะได้ต้นที่มีลักษณะเหมือนต้นแม่ และให้ผลผลิตเร็วกว่าการเพาะเมล็ด
- การทาบกิ่ง เป็นอีกวิธีที่ช่วยให้ได้ต้นที่มีลักษณะดีและแข็งแรง
- การติดตา คล้ายกับการทาบกิ่ง แต่ใช้ส่วนของตามาเชื่อมกับต้นตอ
ขั้นตอนการปลูกโดยทั่วไป
- การเตรียมดิน
- มะขามเปรี้ยวชอบดินร่วนปนทราย ระบายน้ำได้ดี ควรไถพรวนดินและกำจัดวัชพืช
- การเตรียมหลุมปลูก
- ขุดหลุมขนาดประมาณ 50x50x50 เซนติเมตร รองก้นหลุมด้วยปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยหมัก
- การปลูก
- นำต้นกล้าลงปลูก กลบดินให้มิดราก ยกเว้นส่วนโคนต้น รดน้ำให้ชุ่ม
- การดูแลรักษา
- การให้น้ำ ควรรดน้ำสม่ำเสมอในช่วงแรกที่ปลูก เมื่อต้นโตแล้วสามารถให้น้ำน้อยลงได้ แต่ควรรักษาความชื้นในดินในช่วงฤดูแล้ง
- การใส่ปุ๋ย ใส่ปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยหมักปีละ 2-3 ครั้ง หรือใส่ปุ๋ยเคมีสูตรเสมอ เช่น 15-15-15 ในปริมาณที่เหมาะสมในช่วงที่ต้นยังเล็ก เมื่อต้นโตและให้ผลผลิตแล้ว อาจเปลี่ยนเป็นปุ๋ยที่มีโพแทสเซียมสูงขึ้นเพื่อช่วยในการติดผล
- การกำจัดวัชพืช ควรกำจัดวัชพืชรอบโคนต้นอย่างสม่ำเสมอ
- การตัดแต่งกิ่ง ตัดแต่งกิ่งที่แห้ง เป็นโรค หรือกิ่งที่แน่นทึบเกินไป เพื่อให้ทรงพุ่มโปร่ง แสงแดดส่องถึง และสะดวกในการเก็บเกี่ยว
- การป้องกันและกำจัดศัตรู มะขามเปรี้ยวค่อนข้างทนทานต่อศัตรูและโรค แต่ก็อาจพบปัญหาเรื่องหนอนเจาะฝักบ้าง ควรหมั่นสังเกตและป้องกันหากพบปัญหา
