เมล็ดพันธุ์ ลูกเดือย

เมล็ดพันธุ์ ลูกเดือย 30 เมล็ด

ลูกเดือย (ชื่อวิทยาศาสตร์: Coix lacryma-jobi L.) เป็นพืชตระกูลหญ้า (Poaceae) มีลักษณะเด่นคือเมล็ดทรงกลมรี สีขาวนวล เปลือกแข็ง มีรูตรงกลาง เมล็ดนี้เป็นส่วนที่เรานำมาใช้ประโยชน์ทั้งในด้านอาหารและยาครับ ลักษณะโดยทั่วไปของต้นลูกเดือยคือ:

• ลำต้น: เป็นไม้ล้มลุก สูงประมาณ 1-3 เมตร ลำต้นตั้งตรง แข็งแรง เป็นปล้องคล้ายอ้อย
• ใบ: เป็นใบเดี่ยว ออกสลับ รูปขอบขนานหรือรูปใบหอก ยาวประมาณ 20-60 เซนติเมตร กว้างประมาณ 2-4 เซนติเมตร ขอบใบคม มีขนเล็กน้อย
• ดอก: ออกเป็นช่อตามซอกใบและปลายยอด ช่อดอกมีทั้งดอกเพศผู้และดอกเพศเมีย ดอกเพศผู้จะอยู่ส่วนบนของช่อ ดอกเพศเมียจะอยู่ส่วนล่างและมีกาบแข็งหุ้ม
• ผล: คือส่วนที่เราเรียกว่า “เมล็ดลูกเดือย” มีลักษณะทรงกลมรี เปลือกแข็ง สีขาวนวล มีรูบุ๋มตรงกลาง

คุณสมบัติ

ลูกเดือยมีคุณสมบัติทางโภชนาการและสรรพคุณทางยาที่โดดเด่นหลายประการ

• คุณค่าทางโภชนาการสูง เมล็ดลูกเดือยเป็นแหล่งของคาร์โบไฮเดรตเชิงซ้อน โปรตีน ใยอาหาร วิตามิน (เช่น วิตามินบี1, บี2, บี3) และแร่ธาตุ (เช่น เหล็ก แคลเซียม ฟอสฟอรัส โพแทสเซียม)
• ปราศจากกลูเตน เหมาะสำหรับผู้ที่แพ้กลูเตน (Celiac disease) หรือผู้ที่ต้องการหลีกเลี่ยงกลูเตน
• มีสารต้านอนุมูลอิสระ ในลูกเดือยมีสารต้านอนุมูลอิสระหลายชนิดที่ช่วยปกป้องเซลล์ในร่างกายจากความเสียหาย
• สรรพคุณทางยา (ตามตำรายาแผนโบราณ)
  • เมล็ด บำรุงกำลัง บำรุงไต บำรุงปอด แก้ร้อนใน ขับปัสสาวะ ลดระดับน้ำตาลในเลือด ลดไขมันในเลือด ช่วยในการย่อยอาหาร แก้ท้องเสีย แก้ปวดข้อ
  • ราก ขับปัสสาวะ แก้บวมน้ำ
  • ใบ ห้ามเลือด สมานแผล

ประโยชน์ของลูกเดือย

1. เป็นอาหาร เมล็ดลูกเดือยนำมาประกอบอาหารได้หลากหลายเมนู ทั้งคาวและหวาน เช่น โจ๊กลูกเดือย น้ำลูกเดือย ขนมหวานต่างๆ หรือนำไปผสมในธัญพืชอื่นๆ เพื่อเพิ่มคุณค่าทางโภชนาการ
2. เครื่องดื่ม น้ำต้มลูกเดือยเป็นเครื่องดื่มเพื่อสุขภาพที่ช่วยดับกระหายและมีประโยชน์ต่อร่างกาย
3. ยา ตามสรรพคุณทางยาแผนโบราณ ลูกเดือยถูกนำมาใช้ในการรักษาและบรรเทาอาการต่างๆ
4. อาหารสัตว์ ต้นและใบลูกเดือยสามารถใช้เป็นอาหารสำหรับสัตว์เลี้ยงได้
5. งานหัตถกรรม เปลือกเมล็ดลูกเดือยที่แข็งแรงและมีรูตรงกลางสามารถนำมาใช้ในงานประดิษฐ์และร้อยเป็นเครื่องประดับได้

วิธีการปลูก

1. การเตรียมดิน

   • เลือพื้นที่ปลูกที่มีดินร่วน ระบายน้ำได้ดี มีความอุดมสมบูรณ์ และมีแสงแดดส่องถึงเต็มที่
   • ไถพรวนดินให้ลึกประมาณ 15-20 เซนติเมตร ตากดินทิ้งไว้ประมาณ 1-2 สัปดาห์ เพื่อกำจัดวัชพืชและแมลงในดิน
   • ปรับปรุงดินด้วยปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยหมัก

2. การเตรียมเมล็ด

   • เลือกใช้เมล็ดลูกเดือยที่สมบูรณ์ ไม่แตกหัก และไม่มีร่องรอยของโรคและแมลง
   • อาจแช่เมล็ดในน้ำสะอาดประมาณ 6-8 ชั่วโมงก่อนปลูก เพื่อกระตุ้นการงอก

3. การปลูก

   • หว่านเมล็ดโดยตรงลงในแปลง หรือหยอดเป็นหลุม
   • แบบหว่าน หว่านเมล็ดให้กระจายทั่วแปลง แล้วไถกลบเล็กน้อย
   • แบบหยอดหลุม ขุดหลุมลึกประมาณ 2-3 เซนติเมตร ระยะระหว่างหลุมประมาณ 30-50 เซนติเมตร และระยะระหว่างแถวประมาณ 60-80 เซนติเมตร หยอดเมล็ด 2-3 เมล็ดต่อหลุม กลบดิน รดน้ำให้ชุ่ม
   • โดยทั่วไปนิยมปลูกในช่วงต้นฤดูฝน

4. การให้น้ำ

   • ในช่วงแรกของการเจริญเติบโต ควรรดน้ำอย่างสม่ำเสมอเพื่อให้ดินมีความชื้นเพียงพอ
   • เมื่อต้นลูกเดือยโตขึ้น สามารถลดความถี่ในการให้น้ำได้ แต่ยังคงต้องให้น้ำอย่างสม่ำเสมอในช่วงที่กำลังออกดอกและติดเมล็ด
   • หลีกเลี่ยงการให้น้ำมากเกินไปจนดินแฉะ เพราะอาจทำให้เกิดโรครากเน่า

5. การใส่ปุ๋ย

   • โดยทั่วไปลูกเดือยไม่ต้องการปุ๋ยมากนัก หากดินมีความอุดมสมบูรณ์เพียงพอ
   • หากดินไม่ดี สามารถใส่ปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยหมักเพิ่มเติมในช่วงเตรียมดิน และอาจใส่ปุ๋ยเคมีสูตรเสมอ (เช่น 15-15-15) ในปริมาณเล็กน้อยในช่วงที่ต้นกำลังเจริญเติบโต

6. การกำจัดวัชพืช

   • ควรกำจัดวัชพืชอย่างสม่ำเสมอ เพื่อลดการแข่งขันธาตุอาหารและแสงแดด
   • สามารถใช้วิธีการถอนด้วยมือ การใช้เครื่องมือ หรือการใช้สารกำจัดวัชพืช (ตามคำแนะนำ)

7. การป้องกันและกำจัดศัตรูพืชและโรค

   • ลูกเดือยค่อนข้างทนทานต่อศัตรูพืชและโรค แต่ก็อาจพบปัญหาบ้าง เช่น หนอนเจาะลำต้น หนอนกระทู้ใบ หรือโรคใบจุด
   • หากพบการระบาด ควรทำการป้องกันและกำจัดด้วยวิธีที่เหมาะสม เช่น การใช้สารชีวภัณฑ์ หรือสารเคมี (ตามคำแนะนำ)

8. การเก็บเกี่ยว

   • ลูกเดือยจะเริ่มสุกแก่ประมาณ 4-6 เดือนหลังปลูก สังเกตจากใบที่เริ่มเหลืองและแห้ง เมล็ดจะแข็งและเปลี่ยนเป็นสีขาวนวล
   • ตัดช่อดอกที่สุกแล้ว นำมาตากแดดให้แห้งสนิท จากนั้นจึงทำการนวดเพื่อแยกเมล็ดออกจากกาบ